Arbitrum, tüm Ethereum Layer 2 çözümleri arasında en büyük Toplam Kilitli Değere (TVL) sahip blockchain haline geldi. Peki, avantajları nelerdir? Önde gelen Optimistic Rollup teknolojisini kullanan bir Layer 2 blockchaini olarak, teknolojisi ile ZK Rollup arasındaki farkları biliyor musunuz? Gelin, bu soruların yanıtlarını bu makalede bulalım.
Arbitrum, Offchain Labs tarafından geliştirilen ve Ethereum için bir Layer 2 ölçeklendirme çözümüdür. Mayıs 2021’de test ağına açılmış ve Ağustos sonunda resmi olarak faaliyete geçmiştir. Kısa sürede en büyük Toplam Kilitli Değere (TVL) sahip zincirlerden biri haline gelmiştir.
CoinGecko.com verilerine göre (18 Temmuz 2024 itibarıyla), Arbitrum’un TVL’si 3.15 milyar dolara ulaşarak Layer 2pazarının %30.18’ini oluşturmaktadır. İkinci sırada 1.7 milyar dolar TVL ve %16.31 pay ile Base yer alırken, üçüncü sırada 1.317 milyar dolar TVL ve %12.6 pay ile Blast bulunmaktadır.
Kaynak: coingecko.com
Arbitrum’u daha iyi anlamak için öncelikle Layer 2 çözümlerinin neden ortaya çıktığını anlamak gerekir.
Temel Özellikler
Arbitrum Ekosistemindeki Önemli Projeler
Şüphesiz, Ethereum TVL’si, çok sayıda DeFi uygulaması ve blue-chip NFT projesi sayısı açısından kullanıcıların favori blockchain’i konumundadır. Ancak, çok sayıda kullanıcı tarafından kullanılması nedeniyle yüksek ücretleri ve düşük işlem hızı sıkça eleştirilmiştir. Ethereum blockchaininin çalışma mekanizmasının bir sınırı olduğundan saniyede sadece 15 işlem işlenebilir veya doğrulanabilir. Yavaş hız genellikle zincir üstü tıkanıklığa yol açar ve bu da işlem ücretlerinin (Gas Fee) artmasına neden olur. Yukarıda bahsedilen kusurları ortadan kaldırmak için çeşitli çözümler geliştirilmiştir ve en popülerlerinden biri Layer 2 ölçeklendirme çözümüdür.
Özetle, Layer 2, Ethereum’un iş yükünü paylaşmak için başka bir blockchain oluşturmak anlamına gelir. Çok sayıda karmaşık hesaplama Layer 2’ye aktarılır ve ardından sonuçlar ve kayıtlar Ethereum’a iletilir. Bu, yalnızca Ethereum’ungüvenliğinden faydalanmakla kalmaz, aynı zamanda Layer 2’yi kullanarak hesaplama hızını artırır ve işlem ücretlerini düşürür.
Adından da anlaşılacağı gibi, “Rollup” özetleme ve paketleme anlamına gelir. Rollup Protokolü, işlemlerin çoğunu zincir dışında yürütmek için başka hesaplama cihazları kullanır ve ardından sonuçları kayıtlar için Ethereum’a iletir. Bu, zincir üzerindeki hesaplama yükünü azaltır, böylece tıkanıklığı giderir ve işlem ücretlerini düşürür.
Şu anda, Layer 2 çözümleri için iki farklı toplama (aggregation) tekniği vardır: Optimistic ve ZK. Her iki teknolojinin de kendine özgü avantajları bulunmaktadır. Ancak, Layer 2’de TVL sıralamasında ilk 2’de yer alan Arbitrum ve Optimism gibi çözümler Optimistic Rollup teknolojisini kullanmaktadır, çünkü mevcut Optimistic teknolojisi daha hızlı bir şekilde inşa edilebilir.
Optimistic Rollup için zincir üzerinde sunulan tüm işlemlerin doğru ve sahtekarlıktan arınmış olduğu varsayılır (bu yüzden “Optimistic” olarak adlandırılır). Eğer diğer doğrulayıcılar “sınama süresi” boyunca şüphe dile getirmezse, bu işlem Ethereum zincirine gönderilir ve işlem resmi olarak tamamlanır. Buradaki özel nokta, tüm doğrulayıcıların “Ether (ETH) teminat olarak stake etme” sistemine uyması gerektiğidir. Bu nedenle, doğrulayıcılar dürüstçe kayıt yapabilir ve sebepsiz yere itirazda bulunamazlar.
ZK Rollup ise, her bloğu zincir üzerinde doğrulamak için özel kriptografiden faydalanır. Böylece, tüm doğrulayıcılara “iyimser bir şekilde” güvenmeden işlemin doğruluğunu teyit etmek mümkündür. ZK Rollup daha düşük ücretler sunabilse ve daha merkeziyetsiz hale gelebilse de, teknik olarak zorlayıcıdır ve hala geliştirme aşamasındadır.
Kaynak: Offchain Labs Dev Center
Arbitrum’un genişlemesinin işleyişi bu diyagramda kolayca gösterilmiştir:
Arbitrum’un Layer 2 Ağının Avantajları
Chainlist aracılığıyla otomatik ekleme çalışmazsa, aşağıdaki bilgileri girerek ağı kripto cüzdanınıza manuel olarak ekleyebilirsiniz:
Farklı kripto cüzdanlarında ağları manuel olarak ekleme yöntemleri biraz farklılık gösterse de, doldurulacak alanlar aynı kalır.
Transfer yapmadan önce, tüm zincir üstü işlemlerin ücretlendirilmesi nedeniyle cüzdanınızda küçük bir miktar ETH(Ether) bulundurduğunuzdan emin olun. Aksi takdirde, transfer sırasında yetersiz bakiye uyarısı alabilirsiniz.
Adım 1: Arbitrum Çapraz Zincir Köprüsü web sitesine gidin ve cüzdanı bağlamak için sağ üst köşedeki “Connect Wallet”a tıklayın.
Adım 2: Bir cüzdan seçin.
Adım 3: Layer 1’den Layer 2’ye çapraz zincir transfer etmek istediğiniz varlıkları (token) ve miktarı seçin. Ekrandaki talimatları izleyin. Varlıkların çapraz zincir transferi yaklaşık on dakika sürecektir.
Eskiden, bir kullanıcı türev finansal ürünleri kullanmak istese, sadece merkezi bir borsaya gidebilirdi. Ancak şimdi, likidite, kullanıcı sayısı ve fiyatlandırma gibi bazı temel sorunlar çözüldükten sonra, birkaç popüler merkeziyetsiz türev ticaret platformu ortaya çıktı. Bunlar arasında dYdX, GMX, Perpetual, Synthetix gibi platformlar bulunmaktadır. GMX, Arbitrum üzerine kurulu popüler bir ticaret platformudur.
GMX, merkeziyetsiz kalıcı sözleşme ticaret hizmetlerinin yanı sıra spot ticareti de desteklemektedir. Eskiden Binance Chain (BSC) üzerine kurulu Gambit olarak bilinen GMX, şu anda Arbitrum ve Avalanche’ta konuşlandırılmıştır. Platform, kullanıcıların kaldıraçlı olarak birden fazla kripto para birimini alıp satmasına ve bu varlıklarda spot işlemler yapmasına olanak tanır. GMX’in başlatılmasından bir hafta sonra, Eylül 2021’de işlem hacmi 100 milyon doları aştı ve DeFi’den sonra merkeziyetsiz türev finans için popüler bir platform haline geldi. Gelecekte DeFi sektörüne ve Arbitrum’a liderlik ederek kripto paraların evrim merkezi haline gelebilecek mi? Bu, daha fazla gözlemlemeye değer.
Şu anda, Arbitrum’un kendi yerel tokenı bulunmamaktadır. Ticaret için ödeme tokenı olarak Ether (ETH)kullanmaktadır. Ancak, Optimistic Rollup teknolojisiyle çalışan bir diğer Layer 2 zinciri olan Optimism, kısa süre önce yerel tokenı $OP’yi çıkarmıştır. Bu durum, Arbitrum’un kendi yerel tokenlarını çıkaracak bir sonraki zincir olup olmayacağı sorusunu gündeme getirmekte ve dikkat çekmektedir. Sürekli takip etmeye değer bir konudur.
Daha önce belirtildiği gibi, Arbitrum’un kullandığı Optimistic Rollup teknolojisi, diğer doğrulayıcılar sınama süresi boyunca şüphe dile getirmediği sürece, gönderilen tüm işlemlerin doğru olduğunu varsayar. Arbitrum’un sınama süresi yedi gün sürer, bu da tüm işlemlerin tamamlanması için 7 gün gerektiği anlamına gelir. Örneğin, bir kripto para birimini Ethereum ana ağından (L1) Arbitrum’a transfer etmek sadece on dakika sürerken, Arbitrum’dan Ethereum’a transfer edilirse resmi olarak alınması yedi gün sürecektir.
Sınama süresi tasarımı, birçok işlemin çapraz zincir olarak hemen yapılamamasına neden olur ve bu da bazı kullanıcıların transfer yapmasını engelleyebilir. Bu, Arbitrum’un ilerlemesinin önündeki en büyük engel olacaktır. Ancak, yeni bir teknik iyileştirme planı sunulmadıkça bu sorun çözümsüz kalacaktır.
Arbitrum, Ethereum üzerine kurulu bir Layer 2 ölçeklendirme çözümüdür. Yerel tokenı ARB, Arbitrumekosisteminde kritik bir rol oynamaktadır.
Ana Kullanım Alanları
Mart 2023’te Arbitrum ekibi, 1.2 milyar ARB tokenını dağıtarak bir airdrop gerçekleştirdi. Token dağılımı şu şekildedir:
Bu dağıtım, erken kullanıcıları ve geliştiricileri teşvik etmeyi hedeflerken, tokenların bir kısmını gelecekteki ekosistem gelişimi için ayırmaktadır.
Ethereum yükseltmeleri, Arbitrum için önemli bir avantaj olan EVM (Ethereum Sanal Makinesi) uyumluluğunu artırmıştır. Arbitrum’un sanal makinesi EVM ile neredeyse %100 uyumludur, bu da geliştiricilerin mevcut Ethereumuygulamalarını kodu yeniden yazmadan Arbitrum’a sorunsuz bir şekilde taşımasını sağlar. Bu, geliştiriciler için bariyeri azaltır ve uygulamaların dağıtımını hızlandırır.
Ethereum yükseltmeleri, daha fazla kullanıcı ve geliştiriciyi Arbitrum üzerinde uygulama geliştirmeye ve kullanmaya çekmiştir. Ağ tıkanıklığı sorunlarına rağmen, Arbitrum Odyssey kullanıcı edinme kampanyası birçok yeni kullanıcıyı çekmiştir. Galxe ile yapılan ortaklık da gelecekteki sosyal kimlik doğrulamanın temelini atmıştır.
Ethereum yükseltmesini takiben, Arbitrum kendi yönetişim tokenı $ARB’yi çıkararak erken kullanıcıları ve katkıda bulunan DAO’ları bir airdrop aracılığıyla ödüllendirdi. Bu tokenomik model, ağın merkeziyetsizliğini artırmakla kalmayıp, Arbitrum’un büyümesi için daha fazla teşvik sağlamaktadır.
Nitro ve Stylus gibi Arbitrum’un teknik yükseltmeleri ile Layer 3 ağlarına verilen destek, Arbitrum’un gelecekteki gelişimine yaptığı yatırımı ve planlamasını göstermektedir. Bu yükseltmeler, Arbitrum’un performansını ve ölçeklenebilirliğini daha da artıracak, ekosistemine daha fazla geliştirici ve proje çekecektir.
Arbitrum Orbit, Arbitrum çekirdek ekibi Offchain Labs tarafından geliştirilen bir üründür ve Arbitrum’unteknolojisini kullanarak özelleştirilebilir özel zincirleri izinsiz bir şekilde başlatma imkanı sunar. Bu zincirler, doğrudan Ethereum ile uzlaşan Layer 2 zincirleri olabileceği gibi, herhangi bir Ethereum Layer 2 ile uzlaşan Layer 3 zincirleri de olabilir.
Orbit ile geliştiriciler, gizlilik, izinler, gaz ücretleri, yerel tokenlar ve yönetişim gibi ağ kurallarını özelleştirebilirken, Ethereum’un ağ güvenliğinden de faydalanırlar.
Arbitrum Orbit, Arbitrum One, Arbitrum Nova ve Arbitrum testnetleri dahil olmak üzere Arbitrumekosistemindeki mevcut ağlarla uyumludur. Geliştiriciler, kendi ağ kurallarını (örneğin, veri depolama yöntemleri, yönetişim kuralları) belirlerken, Stylus SDK gibi doğal güvenlik ve altyapıdan faydalanmak için amaçlarına en uygun ağı seçebilirler.
OP Stack tarafından inşa edilen Layer 2 ağları, genellikle bileşiklik yoluyla bir ekosistem oluşturmayı hedefleyen büyük borsaların ve kurumların projeleridir. Buna karşılık, Arbitrum, geliştiricilerin daha düşük eşikli Layer 3 özel zincirler kurmasına yardımcı olur. Arbitrum, ekosistemine daha fazla küçük proje geliştiricisini dahil etmeyi amaçlayarak, ana ağları One ve Nova’yı Polkadot’un modeline benzer şekilde gelecekteki yönetişim zincirlerine dönüştürmeyi hedeflemektedir; bu, Optimism’den farklı bir yol izler.
Genel olarak, Arbitrum Orbit geliştiricilere özelleştirilmiş Layer 3 uygulama zinciri araçları sağlamaya daha fazla odaklanırken, OP Stack genel Layer 2 superchain’lerinin hızlı dağıtımını vurgular. İkisi, teknik çözümler, geliştirme modelleri ve uygulanabilir senaryolar açısından belirli farklılıklar gösterir, bu da Layer 2 ve Layer 3 yollarındaki farklı geliştirme yönlerini yansıtır.
Ethereum’un ölçeklendirme çözümü olarak Layer 2, hızını artırmaya ve ücretleri düşürmeye yardımcı olduğu için halkın dikkatini çekmiştir. Ancak, Optimistic Rollup teknolojisini uygulayan Arbitrum’un, teknik avantajlarını sürdürmesi ve geliştiricilerin beğenisini kazanması hala gereklidir, çünkü Ethereum’un PoW’dan (Proof-of-Work) PoS’a (Proof-of-Stake) dönüşümü ve ZK Rollup teknolojisinin büyümesi Arbitrum üzerinde potansiyel bir etki yaratacaktır.
Paylaş
İçindekiler
Arbitrum, tüm Ethereum Layer 2 çözümleri arasında en büyük Toplam Kilitli Değere (TVL) sahip blockchain haline geldi. Peki, avantajları nelerdir? Önde gelen Optimistic Rollup teknolojisini kullanan bir Layer 2 blockchaini olarak, teknolojisi ile ZK Rollup arasındaki farkları biliyor musunuz? Gelin, bu soruların yanıtlarını bu makalede bulalım.
Arbitrum, Offchain Labs tarafından geliştirilen ve Ethereum için bir Layer 2 ölçeklendirme çözümüdür. Mayıs 2021’de test ağına açılmış ve Ağustos sonunda resmi olarak faaliyete geçmiştir. Kısa sürede en büyük Toplam Kilitli Değere (TVL) sahip zincirlerden biri haline gelmiştir.
CoinGecko.com verilerine göre (18 Temmuz 2024 itibarıyla), Arbitrum’un TVL’si 3.15 milyar dolara ulaşarak Layer 2pazarının %30.18’ini oluşturmaktadır. İkinci sırada 1.7 milyar dolar TVL ve %16.31 pay ile Base yer alırken, üçüncü sırada 1.317 milyar dolar TVL ve %12.6 pay ile Blast bulunmaktadır.
Kaynak: coingecko.com
Arbitrum’u daha iyi anlamak için öncelikle Layer 2 çözümlerinin neden ortaya çıktığını anlamak gerekir.
Temel Özellikler
Arbitrum Ekosistemindeki Önemli Projeler
Şüphesiz, Ethereum TVL’si, çok sayıda DeFi uygulaması ve blue-chip NFT projesi sayısı açısından kullanıcıların favori blockchain’i konumundadır. Ancak, çok sayıda kullanıcı tarafından kullanılması nedeniyle yüksek ücretleri ve düşük işlem hızı sıkça eleştirilmiştir. Ethereum blockchaininin çalışma mekanizmasının bir sınırı olduğundan saniyede sadece 15 işlem işlenebilir veya doğrulanabilir. Yavaş hız genellikle zincir üstü tıkanıklığa yol açar ve bu da işlem ücretlerinin (Gas Fee) artmasına neden olur. Yukarıda bahsedilen kusurları ortadan kaldırmak için çeşitli çözümler geliştirilmiştir ve en popülerlerinden biri Layer 2 ölçeklendirme çözümüdür.
Özetle, Layer 2, Ethereum’un iş yükünü paylaşmak için başka bir blockchain oluşturmak anlamına gelir. Çok sayıda karmaşık hesaplama Layer 2’ye aktarılır ve ardından sonuçlar ve kayıtlar Ethereum’a iletilir. Bu, yalnızca Ethereum’ungüvenliğinden faydalanmakla kalmaz, aynı zamanda Layer 2’yi kullanarak hesaplama hızını artırır ve işlem ücretlerini düşürür.
Adından da anlaşılacağı gibi, “Rollup” özetleme ve paketleme anlamına gelir. Rollup Protokolü, işlemlerin çoğunu zincir dışında yürütmek için başka hesaplama cihazları kullanır ve ardından sonuçları kayıtlar için Ethereum’a iletir. Bu, zincir üzerindeki hesaplama yükünü azaltır, böylece tıkanıklığı giderir ve işlem ücretlerini düşürür.
Şu anda, Layer 2 çözümleri için iki farklı toplama (aggregation) tekniği vardır: Optimistic ve ZK. Her iki teknolojinin de kendine özgü avantajları bulunmaktadır. Ancak, Layer 2’de TVL sıralamasında ilk 2’de yer alan Arbitrum ve Optimism gibi çözümler Optimistic Rollup teknolojisini kullanmaktadır, çünkü mevcut Optimistic teknolojisi daha hızlı bir şekilde inşa edilebilir.
Optimistic Rollup için zincir üzerinde sunulan tüm işlemlerin doğru ve sahtekarlıktan arınmış olduğu varsayılır (bu yüzden “Optimistic” olarak adlandırılır). Eğer diğer doğrulayıcılar “sınama süresi” boyunca şüphe dile getirmezse, bu işlem Ethereum zincirine gönderilir ve işlem resmi olarak tamamlanır. Buradaki özel nokta, tüm doğrulayıcıların “Ether (ETH) teminat olarak stake etme” sistemine uyması gerektiğidir. Bu nedenle, doğrulayıcılar dürüstçe kayıt yapabilir ve sebepsiz yere itirazda bulunamazlar.
ZK Rollup ise, her bloğu zincir üzerinde doğrulamak için özel kriptografiden faydalanır. Böylece, tüm doğrulayıcılara “iyimser bir şekilde” güvenmeden işlemin doğruluğunu teyit etmek mümkündür. ZK Rollup daha düşük ücretler sunabilse ve daha merkeziyetsiz hale gelebilse de, teknik olarak zorlayıcıdır ve hala geliştirme aşamasındadır.
Kaynak: Offchain Labs Dev Center
Arbitrum’un genişlemesinin işleyişi bu diyagramda kolayca gösterilmiştir:
Arbitrum’un Layer 2 Ağının Avantajları
Chainlist aracılığıyla otomatik ekleme çalışmazsa, aşağıdaki bilgileri girerek ağı kripto cüzdanınıza manuel olarak ekleyebilirsiniz:
Farklı kripto cüzdanlarında ağları manuel olarak ekleme yöntemleri biraz farklılık gösterse de, doldurulacak alanlar aynı kalır.
Transfer yapmadan önce, tüm zincir üstü işlemlerin ücretlendirilmesi nedeniyle cüzdanınızda küçük bir miktar ETH(Ether) bulundurduğunuzdan emin olun. Aksi takdirde, transfer sırasında yetersiz bakiye uyarısı alabilirsiniz.
Adım 1: Arbitrum Çapraz Zincir Köprüsü web sitesine gidin ve cüzdanı bağlamak için sağ üst köşedeki “Connect Wallet”a tıklayın.
Adım 2: Bir cüzdan seçin.
Adım 3: Layer 1’den Layer 2’ye çapraz zincir transfer etmek istediğiniz varlıkları (token) ve miktarı seçin. Ekrandaki talimatları izleyin. Varlıkların çapraz zincir transferi yaklaşık on dakika sürecektir.
Eskiden, bir kullanıcı türev finansal ürünleri kullanmak istese, sadece merkezi bir borsaya gidebilirdi. Ancak şimdi, likidite, kullanıcı sayısı ve fiyatlandırma gibi bazı temel sorunlar çözüldükten sonra, birkaç popüler merkeziyetsiz türev ticaret platformu ortaya çıktı. Bunlar arasında dYdX, GMX, Perpetual, Synthetix gibi platformlar bulunmaktadır. GMX, Arbitrum üzerine kurulu popüler bir ticaret platformudur.
GMX, merkeziyetsiz kalıcı sözleşme ticaret hizmetlerinin yanı sıra spot ticareti de desteklemektedir. Eskiden Binance Chain (BSC) üzerine kurulu Gambit olarak bilinen GMX, şu anda Arbitrum ve Avalanche’ta konuşlandırılmıştır. Platform, kullanıcıların kaldıraçlı olarak birden fazla kripto para birimini alıp satmasına ve bu varlıklarda spot işlemler yapmasına olanak tanır. GMX’in başlatılmasından bir hafta sonra, Eylül 2021’de işlem hacmi 100 milyon doları aştı ve DeFi’den sonra merkeziyetsiz türev finans için popüler bir platform haline geldi. Gelecekte DeFi sektörüne ve Arbitrum’a liderlik ederek kripto paraların evrim merkezi haline gelebilecek mi? Bu, daha fazla gözlemlemeye değer.
Şu anda, Arbitrum’un kendi yerel tokenı bulunmamaktadır. Ticaret için ödeme tokenı olarak Ether (ETH)kullanmaktadır. Ancak, Optimistic Rollup teknolojisiyle çalışan bir diğer Layer 2 zinciri olan Optimism, kısa süre önce yerel tokenı $OP’yi çıkarmıştır. Bu durum, Arbitrum’un kendi yerel tokenlarını çıkaracak bir sonraki zincir olup olmayacağı sorusunu gündeme getirmekte ve dikkat çekmektedir. Sürekli takip etmeye değer bir konudur.
Daha önce belirtildiği gibi, Arbitrum’un kullandığı Optimistic Rollup teknolojisi, diğer doğrulayıcılar sınama süresi boyunca şüphe dile getirmediği sürece, gönderilen tüm işlemlerin doğru olduğunu varsayar. Arbitrum’un sınama süresi yedi gün sürer, bu da tüm işlemlerin tamamlanması için 7 gün gerektiği anlamına gelir. Örneğin, bir kripto para birimini Ethereum ana ağından (L1) Arbitrum’a transfer etmek sadece on dakika sürerken, Arbitrum’dan Ethereum’a transfer edilirse resmi olarak alınması yedi gün sürecektir.
Sınama süresi tasarımı, birçok işlemin çapraz zincir olarak hemen yapılamamasına neden olur ve bu da bazı kullanıcıların transfer yapmasını engelleyebilir. Bu, Arbitrum’un ilerlemesinin önündeki en büyük engel olacaktır. Ancak, yeni bir teknik iyileştirme planı sunulmadıkça bu sorun çözümsüz kalacaktır.
Arbitrum, Ethereum üzerine kurulu bir Layer 2 ölçeklendirme çözümüdür. Yerel tokenı ARB, Arbitrumekosisteminde kritik bir rol oynamaktadır.
Ana Kullanım Alanları
Mart 2023’te Arbitrum ekibi, 1.2 milyar ARB tokenını dağıtarak bir airdrop gerçekleştirdi. Token dağılımı şu şekildedir:
Bu dağıtım, erken kullanıcıları ve geliştiricileri teşvik etmeyi hedeflerken, tokenların bir kısmını gelecekteki ekosistem gelişimi için ayırmaktadır.
Ethereum yükseltmeleri, Arbitrum için önemli bir avantaj olan EVM (Ethereum Sanal Makinesi) uyumluluğunu artırmıştır. Arbitrum’un sanal makinesi EVM ile neredeyse %100 uyumludur, bu da geliştiricilerin mevcut Ethereumuygulamalarını kodu yeniden yazmadan Arbitrum’a sorunsuz bir şekilde taşımasını sağlar. Bu, geliştiriciler için bariyeri azaltır ve uygulamaların dağıtımını hızlandırır.
Ethereum yükseltmeleri, daha fazla kullanıcı ve geliştiriciyi Arbitrum üzerinde uygulama geliştirmeye ve kullanmaya çekmiştir. Ağ tıkanıklığı sorunlarına rağmen, Arbitrum Odyssey kullanıcı edinme kampanyası birçok yeni kullanıcıyı çekmiştir. Galxe ile yapılan ortaklık da gelecekteki sosyal kimlik doğrulamanın temelini atmıştır.
Ethereum yükseltmesini takiben, Arbitrum kendi yönetişim tokenı $ARB’yi çıkararak erken kullanıcıları ve katkıda bulunan DAO’ları bir airdrop aracılığıyla ödüllendirdi. Bu tokenomik model, ağın merkeziyetsizliğini artırmakla kalmayıp, Arbitrum’un büyümesi için daha fazla teşvik sağlamaktadır.
Nitro ve Stylus gibi Arbitrum’un teknik yükseltmeleri ile Layer 3 ağlarına verilen destek, Arbitrum’un gelecekteki gelişimine yaptığı yatırımı ve planlamasını göstermektedir. Bu yükseltmeler, Arbitrum’un performansını ve ölçeklenebilirliğini daha da artıracak, ekosistemine daha fazla geliştirici ve proje çekecektir.
Arbitrum Orbit, Arbitrum çekirdek ekibi Offchain Labs tarafından geliştirilen bir üründür ve Arbitrum’unteknolojisini kullanarak özelleştirilebilir özel zincirleri izinsiz bir şekilde başlatma imkanı sunar. Bu zincirler, doğrudan Ethereum ile uzlaşan Layer 2 zincirleri olabileceği gibi, herhangi bir Ethereum Layer 2 ile uzlaşan Layer 3 zincirleri de olabilir.
Orbit ile geliştiriciler, gizlilik, izinler, gaz ücretleri, yerel tokenlar ve yönetişim gibi ağ kurallarını özelleştirebilirken, Ethereum’un ağ güvenliğinden de faydalanırlar.
Arbitrum Orbit, Arbitrum One, Arbitrum Nova ve Arbitrum testnetleri dahil olmak üzere Arbitrumekosistemindeki mevcut ağlarla uyumludur. Geliştiriciler, kendi ağ kurallarını (örneğin, veri depolama yöntemleri, yönetişim kuralları) belirlerken, Stylus SDK gibi doğal güvenlik ve altyapıdan faydalanmak için amaçlarına en uygun ağı seçebilirler.
OP Stack tarafından inşa edilen Layer 2 ağları, genellikle bileşiklik yoluyla bir ekosistem oluşturmayı hedefleyen büyük borsaların ve kurumların projeleridir. Buna karşılık, Arbitrum, geliştiricilerin daha düşük eşikli Layer 3 özel zincirler kurmasına yardımcı olur. Arbitrum, ekosistemine daha fazla küçük proje geliştiricisini dahil etmeyi amaçlayarak, ana ağları One ve Nova’yı Polkadot’un modeline benzer şekilde gelecekteki yönetişim zincirlerine dönüştürmeyi hedeflemektedir; bu, Optimism’den farklı bir yol izler.
Genel olarak, Arbitrum Orbit geliştiricilere özelleştirilmiş Layer 3 uygulama zinciri araçları sağlamaya daha fazla odaklanırken, OP Stack genel Layer 2 superchain’lerinin hızlı dağıtımını vurgular. İkisi, teknik çözümler, geliştirme modelleri ve uygulanabilir senaryolar açısından belirli farklılıklar gösterir, bu da Layer 2 ve Layer 3 yollarındaki farklı geliştirme yönlerini yansıtır.
Ethereum’un ölçeklendirme çözümü olarak Layer 2, hızını artırmaya ve ücretleri düşürmeye yardımcı olduğu için halkın dikkatini çekmiştir. Ancak, Optimistic Rollup teknolojisini uygulayan Arbitrum’un, teknik avantajlarını sürdürmesi ve geliştiricilerin beğenisini kazanması hala gereklidir, çünkü Ethereum’un PoW’dan (Proof-of-Work) PoS’a (Proof-of-Stake) dönüşümü ve ZK Rollup teknolojisinin büyümesi Arbitrum üzerinde potansiyel bir etki yaratacaktır.