Celo’nun Layer 1’den Ethereum L2’ye geçişi sadece teknik bir dönüşüm değil; kripto ekonomisinde temel bir değişimin habercisi. Bağımsız L1 zincirleri gelirlerini doğrudan stakerlara aktarır, bu da AR-GE ve büyüme için kaynak bırakmaz. Oysa L2’ler gelirlerini yeniliğe ve sürdürülebilirliğe yeniden yatırabilir. Ekonomik olarak daha rasyonel hale gelen projeler, Ethereum’un güvenliğini kullanarak maliyetleri dramatik şekilde azaltan Celo’nun izinden gitmeye başlayacak.
Geçtiğimiz hafta kripto dünyasında önemli bir gelişme yaşandı — ancak çok az kişi bunun gerçek önemini kavradı.
Celo, artık bağımsız bir Layer 1 olmaktan çıkarak Ethereum Layer 2’ye geçeceğini duyurdu. Bu kararı sadece başka bir teknik göç olarak değerlendirmek kolay olabilir. Fakat bu adım, Ethereum’un sessizce teşvik ettiği daha büyük bir yön değişiminin işaretidir — kripto inşasının doğasını yeniden şekillendiren bir değişim.

Endüstri Artık Maliyet ve Gelir Gerçekliğiyle Yüzleşiyor

Uzun zamandır ertelenen bir düzeltme sürecinin içindeyiz. Kripto piyasası, temel unsurlara yeniden odaklanmaya başladı. Anlatılar hâlâ önemli, ancak artık şu sorular gündemde:

• Bu zincirin gerçek geliri ne?
• İşletme maliyeti nedir?
• Değer nerede birikir?

Yeni metrikler (REV gibi) bu sorulara yanıt bulmaya yardımcı oluyor ve yüzeyde benzer görünen zincirler arasındaki farkları netleştiriyor. İşte bu noktada Celo’nun kararı tamamen mantıklı hale geliyor.

L1’ler Gelir Yaratmaz, L2’ler Yaratır

Sıklıkla gözden kaçan gerçek şu: L1’ler sürdürülebilir gelir üretemez.
Çünkü tüm değer doğrudan stakerlara ya da madencilere gider. L1’ler ücret toplar ve bu gelir anında blok ödülleri ya da staking getirisi olarak dağıtılır. Geriye kalan bir marj yoktur. Yenilik ya da protokol geliştirme için kullanılacak bir kaynak kalmaz.
Bu da ilginç bir durum yaratır: L1’ler değerli platformlar olabilir, ama gelişmeleri için yerleşik finansman mekanizmaları yoktur.
L2’ler ise bu konuda farklıdır. Geliri tutabilir ve yönlendirebilirler. Sıralayıcı ücretleri, MEV ve özel blok alanı gelirleri gibi kaynaklar toplanıp AR-GE’ye, geliştirici hibelerine, büyüme kampanyalarına veya kamu mallarına yeniden yatırılabilir. Bu, sürdürülebilirliği sağlayan bir modeldir.
Bu nedenle birçok yeni proje artık L2-öncelikli bir mimariyi tercih ediyor. Teknik mimarinin ötesinde, ekonomik tasarım da belirleyici.

L1’ler, Web3’ün Ana Bilgisayarlarıdır

Basit bir benzetme: Layer 1 zincirler, kripto dünyasının “ana bilgisayarlarıdır.”
Erken internet döneminde ciddi bir uygulama çalıştırmak için fiziksel bir sunucu almanız, donanımı korumanız, ağ altyapısını kurmanız gerekirdi. Her şey sizin sorumluluğunuzdaydı. Güçlüydü ama pahalıydı.
Bugün bir L1 çalıştırmak da benzer şekilde maliyetlidir. Kendi uzlaşımınız, doğrulayıcı kümeniz, ağ güvenliği için kendi token teşvikleriniz gerekir. Bu sistemin canlı ve güvenli kalması için yıllık milyonlarca dolar harcanır.
Celo’nun örneğinde, zincirin güvenliğini sağlamak ve canlı tutmak için her yıl yaklaşık 15 ila 25 milyon dolar harcanıyordu. Bu sıra dışı bir durum değil — Ethereum da yapıyor, Solana da. Ancak kritik fark şu: Bu maliyet ölçeklenemez. Küçük ağlar için bu yük orantısızdır.

L2’ler Barındırılan Sunucular Gibidir — Aynı Güç, Daha Az Maliyet

Şimdi bir de barındırılan bir sunucu kullandığınızı düşünün. Hâlâ sisteminizi kontrol edebiliyor, zincirinizi özelleştirebiliyorsunuz. Ancak altyapının ağır kısmını sizin taşımanız gerekmiyor.
Ethereum L2 olmak işte tam olarak bu.
Celo, artık bir L2 olarak kullanıcı deneyimini koruyacak. Ancak zincirin güvenliğiyle ilgili büyük yükleri — sahtekârlık kanıtları, uzlaşım, nihayetlenme gibi süreçleri — Ethereum üstleniyor. Bu da zincirin sürdürülebilirlik maliyetini dramatik biçimde düşürüyor.
Eskiden güvenlik için yılda 20 milyon dolar harcarken, şimdi yalnızca veri erişimi ve işlem ücretleri ödenecek. Üstelik bu maliyetler veri sıkıştırma ve alternatif DA çözümleriyle (örneğin @eigen_da) daha da azaltılabilir.

Bu Ethereum İçin Stratejik Bir Kazanımdır

Bu gelişme yalnızca Celo’yla ilgili değil. Ethereum’un uzun vadeli stratejisinin işlemeye başladığının bir işareti.
Ethereum artık “her şeyi yöneten tek zincir” olmayı hedeflemiyor. Bu model zaten Web1 ve Web2’de başarısız oldu. Ethereum şimdi, başkalarının üzerine inşa edebileceği bir temel katman olmayı amaçlıyor — güvenlik, merkeziyetsizlik ve birlikte çalışabilirlik sağlayan bir altyapı sunarak.
Bu başta Ethereum için zararmış gibi görünebilir. L1 ‘primini’ kaybediyor olabilir. Ancak aslında çok daha büyük bir pazarı ele geçiriyor: Diğer zincirlerin güvendiği altyapı olmak.
Ya zirvede yalnız kalırsınız, ya da milyarlarca yeni uygulamanın altyapısını kurarsınız. Artık kimse kendi sunucusunu çalıştırmıyor. Gelecekte de çok az proje kendi L1’ini çalıştıracak. Bunun yerine, barındırılan sunucular gibi çalışacak L2’leri tercih edecekler.
Ve bunu Ethereum üzerinde yapacaklar.
Projeler maliyetleri düşürmek ve gelirlerini artırmak zorunda. Bu baskıyla karşı karşıya kaldıkça Celo’nun yaptığı çıkarımı yapacaklar:
“Neden daha az maliyetle Ethereum’un daha yüksek güvenliğini kullanmak varken kendi zincirini çalıştırmak için milyonlar harcayasın?”
Bu gece olmaz. Ama olacak. Çünkü ekonomi sonunda her şeyi belirler.
The ticker is $ETH

Yasal Uyarı

Bu makale, Kydo kaynağından alıntılanmıştır. İçeriğin tüm telif hakları yazara aittir. Telif haklarına ilişkin sorularınız için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
Bu içerik yalnızca bilgilendirme amacı taşımaktadır ve yazarın kişisel görüşlerini yansıtır. Gate.TR’nin resmi görüşlerini yansıtmamaktadır. İçerikte yer alan marka, kurum, kuruluş veya kişilerle Gate.TR’nin herhangi bir ilişkisi bulunmamaktadır.
Bu içerik, yatırım tavsiyesi niteliğinde değildir. Dijital varlık alım-satımını teşvik etmeyi amaçlamaz, yalnızca bilgilendirme amaçlıdır.
Kripto varlıklar yüksek risk içerir ve ciddi fiyat dalgalanmalarına maruz kalabilir. Yatırım kararı vermeden önce kendi finansal durumunuzu değerlendirmeli ve kararınızı bağımsız olarak vermelisiniz.
Makalede yer alan veriler ve grafikler yalnızca genel bilgilendirme amacıyla sunulmuştur. Tüm içerikler özenle hazırlanmış olsa da, olası hata veya eksikliklerden dolayı sorumluluk kabul edilmez.
Gate Akademi ekibi bu içeriği farklı dillere çevirebilir. Hiçbir çeviri makale; kopyalanamaz, çoğaltılamaz veya izinsiz dağıtılamaz.