Bitcoin Tarihindeki Önemli Günler (Takvim)

Bitcoin’in 2009’daki başlangıcından bu yana kripto topluluğu, bazı önemli günleri adeta “Bitcoin bayramı” gibi kutluyor. Aşağıda Ocak ayından Aralık ayına Bitcoin tarihinin en kayda değer olaylarını, gerçekleştiği gün ve yılıyla birlikte kronolojik olarak bulabilirsiniz:

Ocak

• 3 Ocak 2009 – Bitcoin’in Doğum Günü (Genesis Block): Satoshi Nakamoto, Bitcoin ağının ilk bloğu olan Genesis Block’u 3 Ocak 2009’da madencilikle çıkararak Bitcoin’i hayata geçirdi. Bu blok, içine gömülen “The Times 03/Jan/2009 Chancellor on brink of second bailout for banks” manşetiyle dönemin finansal krizi hakkında bir mesaj içeriyordu. Kripto topluluğu her yıl 3 Ocak’ı Bitcoin’in resmi doğum günü olarak kutluyor.

• 8 Ocak 2018 – Lightning Pay Day: Bitcoin ağının ölçeklenebilirlik çözümü Lightning Network ile gerçekleştirilen ilk gerçek dünya alışverişi bu tarihte yapıldı. Laszlo Hanyecz, Bitcoin ile pizza satın almasından tam 8 yıl sonra, 8 Ocak 2018’de Lightning Network üzerinden bir pizza satın alarak teknolojinin pratik kullanımını göstermiş oldu. Bu gün, Lightning Network’ün ödeme kabiliyetini sergilediği için “Lightning Pay Day” olarak anılır.

• 11 Ocak 2009 – İlk Bitcoin İşlemi (Genesis Transaction): Satoshi Nakamoto, Bitcoin tarihindeki ilk işlemi 12 Ocak 2009’da Hal Finney’e 10 BTC göndererek gerçekleştirdi. Finney bu transferi alarak Bitcoin’in gerçek bir eşler arası dijital para olarak çalışabildiğini tüm dünyaya göstermiş oldu. (Hal Finney’nin meşhur “Running bitcoin” tweet’ini attığı tarih de 11 Ocak 2009’dur).

• 14 Ocak 2016 – Lightning Network Teknik Raporu: Joseph Poon ve Thaddeus Dryja tarafından tasarlanan Lightning Network protokolünün teknik raporu (whitepaper) 14 Ocak 2016’da yayımlandı. Bu rapor, Bitcoin’in ölçeklenme sorunu için zincir-dışı (off-chain) ödeme kanallarıyla çözüm öneren yenilikçi bir yaklaşım sunuyordu. Lightning Network teknik belgesinin yayınlanması, Bitcoin tarihindeki önemli bir geliştirme adımı olarak kabul edilir.

• 27 Ocak 2011 – Silk Road’un Açılışı: Bitcoin’in ilk yıllarında sansüre dayanıklı, hükümet kontrolü dışında bir ekonomi yaratma fikrinin kanıtı sayılan Silk Road online pazarı 27 Ocak 2011’de faaliyete başladı. Karanlık ağda (dark web) çalışan Silk Road, ömrü boyunca sadece Bitcoin ile ödeme kabul etti ve uyuşturucu dahil her türlü yasa dışı ürünün alınıp satıldığı bir platform haline geldi. 2013’te kapatılan Silk Road, Bitcoin’in erken dönem kullanımına dair tartışmalı fakat tarihi bir örnektir.

  Şubat

• ASük Bitcoin borsası olan Mt. Gox, uzun süre hack saldırıları ve kayıp Bitcoin skandalıyla boğuştuktan sonra Şubat 2014’te faaliyetlerini durdurdu. 24 Şubat 2014’te borsa çevrimdışı oldu ve ardından iflas başvurusunda bulundu. Mt. Gox çöküşünde ~744 bin BTC’nin çalındığı ortaya çıktı; bu olay borsalarda güvenlik ihtiyacının acı bir kanıtı olarak tarihe geçti.

• 25 Şubat 2018 – Lightning Pizza Günü: Bitcoin ile yapılan ilk gerçek dünya alışverişi (pizza alımı) üzerinden tam 8 yıl geçtikten sonra Laszlo Hanyecz bu kez Lightning Network kullanarak pizza satın aldı. 25 Şubat 2018’de gerçekleşen bu işlem, Lightning ağının pratikte işe yaradığını ispatladı ve topluluk tarafından “Lightning Pizza Day” olarak kutlanmaya başladı.

  Mart

• 3 Mart 2017 – Altından Daha Değerli (Gold Parity Day): 2017 yılı başlarında Bitcoin fiyatı hızla yükselirken, 3 Mart 2017 tarihinde 1 Bitcoin’in fiyatı ilk kez 1 ons altının fiyatını aştı. Bu dönemde Bitcoin’in değeri ~ $1,290 seviyelerine ulaşırken altın ~$1,230 seviyesindeydi. Bitcoin’in piyasa değeri açısından böylesi sembolik bir eşiği geçmesi, medyada “Bitcoin, altından daha değerli oldu” manşetleriyle yankı buldu.

• 12 Mart 2013 – 24 Blok Geri Alındı (Blockchain Fork Olayı): Bitcoin istemci yazılımının 0.7’den 0.8 sürümüne geçişinde bir bug nedeniyle 11-12 Mart 2013’te blockchain’de bir çatallanma (fork) yaşandı. Bazı madenciler yeni büyük blokları işlemezken diğerleri işlemiş, böylece geçici iki ayrı zincir oluşmuştu. Neyse ki topluluktaki hızlı koordinasyon sayesinde sorunlu bloklar iptal edilerek 24 blokluk bir geri dönüş (rollback) yapıldı ve ağ tek zincirde birleştirildi. Bu olay, Bitcoin geliştiricileri ve madencilerinin kriz anında birlikte hareket edebilme yeteneğini göstermiş oldu.

• 28 Mart 2013 – 1 Milyar Dolar Piyasa Değeri: Bitcoin’in toplam piyasa kapitalizasyonu Mart 2013 sonunda ilk kez 1 milyar doları aştı. 2013 yılı başında ~$13 olan BTC fiyatı Mart ayı sonunda ~$90 seviyesine ulaşmış, dolaşımdaki toplam BTC sayısıyla çarpıldığında Bitcoin’in değeri 10 haneli rakamlara çıkmıştı. “Billion Dollar Day” olarak anılan 28 Mart 2013, Bitcoin’in finans dünyasında ciddiye alınmaya başlandığı bir dönüm noktasıydı.

• Mart 2016 – Japonya’dan Sanal Paraya Yasal Tanıma: Mart 2016’da Japonya Bakanlar Kurulu, Bitcoin ve benzeri sanal paraların “gerçek paraya benzer fonksiyonları” olduğunu resmen kabul etti. Bu karar ile Japon hükümeti, sanal para birimlerini yasal bir ödeme aracı olmaya bir adım yaklaştırdı ve finansal hizmetler yasasında gerekli düzenlemelere gideceğini duyurdu. Japonya’nın bu yaklaşımı, kripto paraların meşruiyeti konusunda diğer ülkelere de örnek teşkil etti.

Nisan

• 1 Nisan 2017 – Japonya Bitcoin’i Resmi Ödeme Aracı Kabul Etti: Japonya, 1 Nisan 2017 itibarıyla yürürlüğe giren yasayla Bitcoin’i yasal bir ödeme yöntemi olarak tanıyan ilk büyük ekonomi oldu. Bu düzenleme sayesinde Japon perakende sektöründe Bitcoin ile ödeme yapmak mümkün hale geldi. Yasanın yürürlüğe girmesi kripto para piyasasında büyük coşkuyla karşılandı ve Nisan 2017’de BTC fiyatında ciddi artış yaşandı.

• 5 Nisan – Satoshi’nin Profilinde Belirttiği Doğum Günü: Bitcoin’in anonim yaratıcısı Satoshi Nakamoto, çevrimiçi profillerinde doğum günü olarak 5 Nisan 1975 tarihini kullanmıştır. 5 Nisan tarihi, ABD’de 1933 yılında halkın elindeki altınların devlete teslim edilmesini zorunlu kılan ünlü 6102 sayılı Emir’in yayımlandığı gündür. Satoshi’nin özellikle bu tarihi seçmesi, Bitcoin’in “dijital altın” felsefesine atıf ve merkezi otoritelere bir gönderme olarak yorumlanır. Kripto topluluğu 5 Nisan’ı yarı şaka yarı ciddi Satoshi’nin doğum günü olarak anar.

• 18 Nisan 2011 – Altcoin Genesis Günü (Namecoin): Bitcoin’in başarısı, alternatif kripto paraların ortaya çıkmasına ilham verdi. İlk altcoin olarak kabul edilen Namecoin, 18 Nisan 2011’de kendi genesis bloğunu çıkararak hayata geçti. Namecoin, Bitcoin kodunun bir fork’u olup merkeziyetsiz alan adı sistemi (DNS) oluşturma amacı taşıyordu. Bu tarih, Bitcoin dışında farklı amaçlar için blockchain kullanan projelerin de başlayabileceğini gösteren önemli bir kilometre taşıdır.

• 23 Nisan 2011 – İlk Kez Euro ve GBP ile Bitcoin Alım Satımı: Nisan 2011’de Bitcoin ekosistemi küresel anlamda büyümeye başladı. 23 Nisan 2011 civarında Avrupa’da ilk Bitcoin borsaları ortaya çıkarak Euro ve İngiliz Sterlini karşılığında BTC işlemlerine başladı. Bu dönemde Bitcoin’in toplam piyasa değeri yaklaşık 10 Milyon Dolar seviyesine ulaşmıştı. Farklı fiat para birimleriyle işlem yapılabilmesi, Bitcoin’in dünya piyasalarına yayılmasında önemli rol oynadı.

Mayıs

• 2 Mayıs 2013 – Bitcoin ATM Günü: Dünyanın ilk Bitcoin ATM’si, 2 Mayıs 2013’te San Diego, California’da tanıtıldı. Bir otel lobisinde kurulan prototip makine, nakit parayı Bitcoin’e çevirebilen ATM konseptinin ilk örneğiydi. Her ne kadar bu cihaz o dönem sadece bir tanıtım amaçlı demo olsa da, bugün dünya genelinde binlerce kripto ATM’sinin bulunmasının yolunu açtı. Bu tarih, Bitcoin kullanımını fiziksel dünyaya taşıma çabasının başlangıcı kabul edilir.

• 22 Mayıs 2010 – Bitcoin Pizza Günü: Bitcoin ile yapılan ilk gerçek dünya alışverişi 22 Mayıs 2010’da gerçekleşti. Florida’lı yazılımcı Laszlo Hanyecz, 10.000 BTC karşılığında 2 büyük boy pizza siparişi vererek Bitcoin’i ilk defa bir mal ve hizmet alımında kullandı. Bugün “Bitcoin Pizza Günü” olarak kutlanan 22 Mayıs, o dönemde yaklaşık 40 dolar değerindeki 10 bin BTC’nin yıllar içinde yüz milyonlarca dolar değerine ulaşmasıyla efsane haline gelmiştir.

• 23 Mayıs 2017 – New York Anlaşması (NYA) ve Çatallanma Tartışmaları: 2017 yılının bu döneminde Bitcoin’in ölçeklenme sorunu etrafında yaşanan tartışmalar doruk noktasına ulaştı. 23 Mayıs 2017 tarihinde çeşitli büyük şirketler ve madenciler, New York’ta yapılan toplantıda SegWit2x adıyla anılan bir uzlaşıya vardıklarını açıkladılar. Bu New York Anlaşması, Bitcoin’in blok boyutunun 1 MB’den 2 MB’ye çıkarılmasını ve SegWit aktivasyonunu içeriyordu. Ancak, Bitcoin Core geliştiricilerinin ve kullanıcıların büyük bir kısmının sürece dahil edilmemesi tepki çekti. NYA, topluluğu ikiye bölen “Blocksize Wars” olarak bilinen sert tartışmaları ateşledi ve ilerleyen aylarda Bitcoin Cash gibi fork’ların doğmasına zemin hazırladı.

• 25 Mayıs 2020 – “Craig Wright Dolandırıcıdır” Mesajı: 2020 yılında kripto dünyasında ilginç bir gelişme yaşandı. Satoshi Nakamoto olduğunu iddia eden Craig S. Wright’ın sahip olduğunu öne sürdüğü bazı eski Bitcoin adreslerinin sahipleri ortaya çıktı. Tam 25 Mayıs 2020 günü, Bitcoin ağı üzerinde 145 ayrı eski cüzdandan dijital imzalı bir mesaj yayınlandı. Mesajda “Craig Steven Wright bir yalancıdır ve bir sahtekârdır…” ifadeleri yer alıyordu. Bu adreslerin 2009 başlarında (Genesis bloğundan 37 gün sonra) çıkarılan coin’lere ait olması ve Craig Wright’ın bu coin’lerin kendisine ait olduğunu iddia etmesi, mesajı daha da manidar kıldı. Topluluk bu olayı Craig Wright’ın foyasının ortaya çıktığı gün olarak kutlayıp “Craig Wright Fraud Day” şeklinde andı.

Haziran

• 12 Haziran 2011 – İlk Bitcoin Balonu ve Çöküşü: Bitcoin tarihinde ilk büyük fiyat balonu 2011 yılının ilk yarısında yaşandı. 2011 başında birkaç dolar olan BTC fiyatı, artan ilgiyle Haziran 2011’de hızla $30 seviyelerine tırmandı. 12 Haziran 2011 civarında Mt. Gox borsasında Bitcoin fiyatı zirve yaparak yaklaşık $31.91 ile o güne kadarki en yüksek değerine ulaştı. Ancak bu hızlı yükselişi sert bir düşüş izledi – aynı ay içinde Mt. Gox’un hack’lenmesiyle fiyat birkaç dolar seviyesine kadar geriledi. Kasım 2011’e gelindiğinde BTC fiyatı $2 düzeyine inmişti. Bu 2011 balonu, Bitcoin’in ne denli volatil olabileceğini gösteren ilk örnekti ve sonraki yıllardaki fiyat döngülerinin habercisiydi.

Temmuz

• 31 Temmuz 2013 – “Shitcoin Günü” (İlk ICO): Bitcoin’in başarısını örnek alan girişimler, 2013 itibarıyla kendi token satışlarını başlatmaya başladılar. 31 Temmuz 2013, tarihin ilk ICO’su (Initial Coin Offering) olan Mastercoin (daha sonra Omni olarak bilinir) satışının başlangıç günüdür. Mastercoin projesi, Bitcoin blockchain’i üzerinde çalışacak ek özellikler vaadiyle Bitcoin karşılığında kendi token’larını sattı ve bu yöntemle fon topladı. Topluluk bu günü esprili bir dille “Shitcoin Günü” olarak anar, çünkü sonrasında binlerce benzer ICO ortaya çıkmış ve pek çoğu başarısız ya da dolandırıcılık (shitcoin) olarak anılmıştır.

Ağustos

• 1 Ağustos 2017 – Bitcoin Bağımsızlık Günü: Bitcoin ölçeklenme tartışmalarının sonucu olarak kullanıcılar tarafından başlatılan UASF (User Activated Soft Fork), 1 Ağustos 2017’de BIP 148 koduyla yürürlüğe girdi. Bu tarihte SegWit aktivasyonu için kullanıcılar kendi node’larında kural dayatmasına başladılar ve aynı gün Bitcoin Cash gibi ayrılıkçı bir grubun fork’u gerçekleşti. Topluluk, 1 Ağustos 2017’yi Bitcoin’in Bağımsızlık Günü ilan etti çünkü bu gün kullanıcılar ve düğümler, büyük madencilik havuzları ve şirketlerin istediği farklı bir yöndeki değişikliği (SegWit2x) engelleyerek Bitcoin protokolünün yönünün topluluk konsensüsü ile belirlendiğini gösterdiler. Bu olay, “Bitcoin, büyük şirketlerden değil kullanıcılarından güç alır” mesajını net bir şekilde ortaya koydu.

• 8 Ağustos 2017 – SegWit Lock-in (Kilitlenme) Günü: 2017 yazında aylardır süren tartışmaların ardından SegWit yükseltmesi için gerekli çoğunluk sağlandı. 8 Ağustos 2017 tarihinde Bitcoin madencileri gerekli sinyal eşiğine ulaştı ve Segregated Witness (SegWit) protokolü ağda kilitlendi. Bu “lock-in” durumu, iki hafta sonra gerçekleşecek aktifleşme öncesi SegWit’in artık kesinleştiği anlamına geliyordu. SegWit Lock-in Day, Bitcoin’in ölçeklenebilirlik yol haritasında kritik bir adımdı.

• 23 Ağustos 2017 – SegWit Aktivasyon Günü: Uzun süren mücadelelerin ardından SegWit, belirtilen süre sonunda 23 Ağustos 2017’yi 24 Ağustos’a bağlayan gece blok #481,824’te Bitcoin ana zincirinde başarılı bir şekilde aktifleştirildi. Bu yumuşak çatallanma (soft fork) Bitcoin’in işlem kapasitesini artırdı, işlem ücretlerini düşürmeye yardımcı oldu ve Lightning Network gibi ikinci katman çözümlerin önünü açtı. SegWit’in etkinleşmesiyle 2015-2017 arasındaki “blok boyutu savaşı” resmen sona ermiş oldu.

• 28 Ağustos 2014 – Hal Finney Anılıyor (Hal’s Day): Bitcoin’in ilk kullanıcılarından, Satoshi’den ilk BTC transferini alan efsanevi isim Hal Finney, uzun süredir mücadele ettiği ALS hastalığı nedeniyle 28 Ağustos 2014’te hayatını kaybetti. Hal Finney, kriptografi ve Bitcoin topluluğunun saygı duyulan bir üyesiydi. Vefatının ardından vücudu bilimsel amaçlı olarak donduruldu (cryonics) ve Bitcoin topluluğu her 28 Ağustos’ta onun anısını yaşatıyor. Hal Finney’nin mirası, Bitcoin’in ilk günlerinden bu yana süregelen vizyonun önemli bir parçasıdır.

Eylül

• 7 Eylül 2021 – El Salvador’un Bitcoin’i Yasal Para İlanı: Orta Amerika ülkesi El Salvador, 7 Eylül 2021 tarihi itibarıyla Bitcoin’i ülkede yasal para birimi (legal tender) olarak kabul eden ilk ülke oldu. Başkan Nayib Bukele’nin Haziran’da teklifini verdiği “Bitcoin Yasası” bu gün yürürlüğe girdi ve El Salvador’da tüm işletmelerin BTC kabul etmesi zorunlu hale geldi. Bu adım, dünyada bir ilk olarak büyük yankı uyandırdı; ülke içinde protestolar ve teknik zorluklar yaşansa da kripto para tarihinde El Salvador Günü olarak anılmaya başlandı.

• 27 Eylül 2012 – Bitcoin Vakfı’nın Kuruluşu: Bitcoin’in merkezi olmayan yapısını korumakla birlikte gelişimini desteklemek amacıyla, önde gelen Bitcoin topluluk üyeleri 27 Eylül 2012’de bir araya gelerek Bitcoin Foundation adlı kar amacı gütmeyen organizasyonu kurdu. Linux Vakfı model alınarak oluşturulan bu vakıf, Bitcoin protokolünün standartlaştırılması, korunması ve tanıtılması misyonunu üstlendi. Her ne kadar Bitcoin Vakfı ilerleyen yıllarda çeşitli eleştiriler alsa da (hatta bazı üyeleri skandallara karışsa da), kuruluş günü olan 27 Eylül, Bitcoin tarihinde “Bitcoin Kuruluş Günü” olarak not edilir.

Ekim

• 1 Ekim 2013 – “Free Ross” Günü: Ünlü Silk Road darknet pazarının kurucusu Ross Ulbricht (takma adı Dread Pirate Roberts), 1 Ekim 2013’te San Francisco’da FBI tarafından yakalandı ve site kapatıldı. Ulbricht’in 2015’te görülen davasında şiddet içermeyen suçlardan çift müebbet hapse çarptırılması, kripto topluluğunda büyük tepkiyle karşılandı. O günden bu yana her 1 Ekim, Ross Ulbricht’e verilen cezanın aşırılığına dikkat çekmek için “Free Ross Day” (Ross’a Özgürlük Günü) olarak anılıyor ve Ulbricht’in serbest bırakılması için kampanyalar düzenleniyor.

• 5 Ekim 2009 – İlk Bitcoin Döviz Kuru (New Liberty Standard): Bitcoin henüz çok yeni ve değersiz görünürken, 5 Ekim 2009’da New Liberty Standard adlı çevrimiçi hizmet, ilk kez BTC için bir dolar kuru yayınladı. Bu ilk gayriresmî kurda 1 USD = 1,309.03 BTC olarak değer biçildi. Kurun hesaplanmasında o dönemde Bitcoin madenciliğinin elektrik maliyetleri esas alındı. Bu oran, Bitcoin’in fiat paralar karşısındaki ilk fiyat keşfi olarak tarihe geçti ve ileride oluşacak Bitcoin piyasalarının temelini attı.

• 31 Ekim 2008 – Bitcoin Whitepaper Günü: Satoshi Nakamoto, 31 Ekim 2008’de ünlü teknik makalesi “Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System” belgesini kriptografi posta listesine email atarak yayımladı. 9 sayfalık bu doküman, blockchain tabanlı merkezi olmayan dijital para kavramının doğum belgesi olarak kabul edilir. Her yıl 31 Ekim’de kripto topluluğu “Whitepaper Day” (Beyaz Kitap Günü) kutlamaları yapar, Satoshi’nin vizyonunu yad eder. Bu belge olmasaydı ne Bitcoin ne de onu izleyen binlerce kripto para var olacaktı.

  Kasım

• 1 Kasım 1976 – Diffie-Hellman Günü (Kriptografinin Devrimi): Bitcoin’in ortaya çıkışına zemin hazırlayan en önemli gelişmelerden biri, Halka Açık Anahtar Kriptografisinin icadıydı. Whitfield Diffie ve Martin Hellman, Kasım 1976 tarihli “New Directions in Cryptography” adlı akademik makaleleriyle ilk kez açık anahtar/özel anahtar çiftlerini kullanarak güvenli iletişimin mümkün olduğunu dünyaya duyurdular. Bu yenilik, dijital imzaların ve modern kriptografinin temelini oluşturdu. Kripto meraklıları 1 Kasım’ı, Diffie-Hellman’ın kriptografide çığır açan fikrini onurlandırmak adına anıyor.

• 5 Kasım 2010 – Bitcoin Logo Günü: Bitcoin’in yaygın olarak bilinen turuncu daire içinde beyaz “₿” logosu ilk kez 2010 yılının Kasım ayında toplulukla paylaşıldı. BitcoinTalk forumunda bitboy takma adlı bir kullanıcı, 5 Kasım 2010 tarihinde Satoshi’nin o zamana kadar kullanılan altın renkli “BC” simgesini geliştirdiği yeni logo tasarımını ücretsiz olarak yayınladı. Bitboy’un yatay olarak hafif eğik, parlak turuncu arka plana sahip bu tasarımı Bitcoin topluluğundan büyük destek aldı ve kısa sürede resmî Bitcoin logosu olarak benimsendi. Günümüzde de kullanılan bu logo, aradan geçen yıllara rağmen kripto dünyasının en tanınmış simgelerinden biri olmayı sürdürüyor.

• 7 Kasım 2017 – NO2X Günü: Ölçeklenme tartışmaları sırasında ortaya atılan SegWit2x hard fork planı, ciddi anlaşmazlıklara yol açmıştı. Kasım 2017’de SegWit2x destekçileri, orijinal planlanan forka bir hafta kala projeyi iptal ettiklerini duyurdular. 8 Kasım 2017 tarihli kamuoyuna açıklanan bir e-postada BitGo CEO’su Mike Belshe, yeterli konsensüs sağlanamadığı gerekçesiyle 2x fork’unun askıya alındığını belirtti. Bu haber, SegWit2x’e karşı duran geniş kesimde büyük sevinç yarattı. Bitcoin kullanıcıları 7 Kasım’ı (haber gece geç saatte ulaştığı için bazı bölgelerde 7 Kasım olarak anıldı) “NO2X Günü” ilan ederek, merkezi kararlarla protokolü değiştirme girişiminin püskürtülmesini kutladılar.

• 11 Kasım 2014 – “This is Gentlemen!” Günü: 2014 yılında Bitcoin piyasasıyla ilgili bir Reddit yorumunda, heyecanlı bir kullanıcının yaptığı ufak bir yazım hatası Bitcoin kültüründe ölümsüzleşti. 11 Kasım 2014’te bir Reddit kullanıcısı, “This is it, gentlemen” (İşte budur, baylar) demek isterken yanlışlıkla “This is gentlemen” yazdı. Bu anlamsız fakat komik ifade kısa sürede meme haline geldi ve topluluk içinde bir espri olarak kullanılmaya başladı. Bugün 11 Kasım, “This is Gentlemen” günü olarak anılıyor ve tıpkı “HODL” gibi Bitcoin’in renkli jargonunun bir parçası olarak hatırlanıyor.

• 15 Kasım 2016 – Bitconnneeeect!: Kripto dünyasının gördüğü en sansasyonel ponzi/Dalaverelerden BitConnect’in ICO’su tam da bu tarihte, 15 Kasım 2016’da başladı. 2017 ICO balonu sırasında %dahil, yüksek getiri vaatleriyle on binlerce kişiden para toplayan BitConnect, ünlü Carlos Matos’un “Bitconnneeeect!” diye haykırdığı sunumuyla da popüler bir internet mizahına konu olmuştu. Her yıl 15 Kasım’da, kripto topluluğu bu olayı anımsayıp sektördeki dersleri hatırlamak için Bitconnect Günü esprileri yapar.

• 17 Kasım 2017 – SegWit2x “Fiyaskosu” (S2X Failure to Launch): SegWit2x iptal edildikten sonra bile küçük bir madenci grubu bu fork’u uygulamaya kararlıydı. 17 Kasım 2017 günü, orijinal takvimde SegWit2x blokunun gelmesi beklenen tarihte, SegWit2x destekli zincir üzerinde blok çıkarmaya çalıştılar. Ancak aceleye getirilen ve yeterince test edilmemiş kodda büyük bir hata olduğu için S2X zinciri tek bir blok bile üretemeden durdu. Bu olay, SegWit2x girişiminin tam anlamıyla başarısızlıkla sonuçlandığını simgeledi. Topluluk, 17 Kasım’ı “S2X Fiyasko Günü” olarak yad ederek “Kodunuz kötü olursa blok üretemezsiniz” esprileriyle hatırlıyor.

Aralık

• 18 Aralık 2013 – HODL Günü: Bitcoin forumlarındaki en ünlü gönderilerden biri, 18 Aralık 2013’te sarhoş olduğu söylenen bir kullanıcı (GameKyuubi) tarafından yazıldı. BTC fiyatının 1000 dolardan 500 dolara düştüğü o gün panikle satış yapmak yerine elindeki Bitcoin’lere sıkı sıkıya tutunmaya karar veren GameKyuubi, yazım hatalarıyla dolu mesajında “I AM HODLING” (tutuyorum, satmıyorum) diyerek duygularını paylaştı. Başlıkta HODLING şeklinde yanlış yazdığı HOLDING kelimesi, kripto literatürüne girdi ve “Hold On for Dear Life” şeklinde esprili bir açılımla yeniden yorumlandı. O günden beri 18 Aralık, kripto yatırımcılarına sabırlı olup uzun vadede tutmanın önemini hatırlatan HODL Günü olarak kutlanıyor. “Hodl” kelimesi ise Bitcoin kültürünün vazgeçilmez bir parçası haline geldi.

Bitcoin’in on yılı aşkın tarihinde elbette yukarıdakiler dışında da sayısız önemli olay yaşandı. Ancak listelenen bu günler, Bitcoin topluluğunun hafızasında yer etmiş, dönüm noktası olarak görülen ve her yıl hatırlanıp kutlanan özel tarihler olarak öne çıkıyor.

Ethereum Tarihinde Önemli Gelişmeler (Kronolojik)

İlk yıllarında Bitcoin’in gölgesinde kalsa da, Ethereum 2013’ten itibaren kendi devrimini başlatarak blok zinciri dünyasına akıllı sözleşmeler kavramını kazandırdı. Aşağıda 2013 yılından 2020’ye uzanan dönemde, Ethereum ekosisteminin gelişimini şekillendiren başlıca kilometre taşlarını yıl bazında bulacaksınız:

2013

• 27 Kasım 2013 – Ethereum Whitepaper’ın Yayınlanması: Bitcoin Magazine’in genç yazarı Vitalik Buterin, 27 Kasım 2013’te Ethereum’un konseptini detaylandıran bir tanıtım belgesi (whitepaper) yayımladı. Buterin bu teknik makalede, Bitcoin’in blok zinciri fikrini daha ileri taşıyarak programlanabilir akıllı sözleşmeler platformu vizyonunu ortaya koydu. Ethereum whitepaper’ının yayınlanması, Bitcoin dışındaki 2. nesil blok zinciri projelerinin doğuşuna öncülük eden kritik bir andı.

• 27 Kasım 2013 – Ethereum.org Alan Adının Kaydedilmesi: Aynı gün, Ethereum projesinin resmi web sitesi olacak ethereum.org domain’i kaydedildi. Bu, Ethereum’un kurumsallaşma yolundaki ilk adımlarından biriydi ve projenin ciddiyetini gösteriyordu. (Not: Bu tarihte iki ayrı önemli olayın kesişmesi nedeniyle topluluk bazen 27 Kasım’ı Ethereum’un fikirsel doğum günü olarak anar.)

2014

• Ocak 2014 – Ethereum’un Konferans Duyurusu: Ocak 2014’te Miami’de düzenlenen Kuzey Amerika Bitcoin Konferansı’nda Vitalik Buterin, Ethereum projesini ilk kez dünya sahnesine çıkardı. Konferansta Ethereum’un ne olduğu, neleri hedeflediği anlatıldı ve geliştirici topluluğundan büyük ilgi gördü. Bu duyuru, Bitcoin haricinde blok zinciri inovasyonlarına kapı açan önemli bir dönemeçti.

• 3 Şubat 2014 – “Ethereum 2.0” Sunumu: 2014 başlarında Vitalik Buterin ve ekibi, Ethereum’un akıllı sözleşme dilini ve platform mimarisini daha da geliştirmek üzere çalışmalara devam ediyordu. 3 Şubat 2014’te Vitalik, Ethereum Script’in güncellenmiş versiyonunu (Ethereum Script 2.0 olarak anılır) geliştiricilere tanıttı. Bu sunum, Ethereum’un teknik yönde evriminde erken bir adım olarak değerlidir.

• 1 Nisan 2014 – Ethereum Yellow Paper (Sarı Kitap): Ethereum’un kurucu çekirdek ekibinden Dr. Gavin Wood, 1 Nisan 2014 tarihinde Ethereum Yellow Paper’ı yayımladı. Yellow Paper, Vitalik’in whitepaper’ındaki kavramların formalize edilmiş teknik tanımıydı ve Ethereum protokolünün tüm detaylarını matematiksel notasyonlarla tarif ediyordu. Bu belge, Ethereum’un teknik anayasası sayılır ve projenin geliştiricilere yönelik resmi bir referans dokümanıdır.

• 22 Temmuz 2014 – Ether Ön Satışının Başlaması: Yoğun geliştirme sürecinin ardından, Ethereum projesi geliştirme fonu sağlamak için bir Ether (ETH) satış kampanyası başlattı. 22 Temmuz 2014’te başlayan ve 42 gün süren bu ön satışta yatırımcılara Bitcoin karşılığında Ether token’ları dağıtıldı. Sonuç olarak ~31.000 BTC toplanarak (dönemin değeriyle ~$18 milyon) Ethereum’un geliştirme bütçesi oluşturuldu. Bu etkinlik, kripto tarihinde büyük çaplı ilk ICO’lardan biri olarak da önemlidir.

2015

• 30 Temmuz 2015 – Ethereum’un İlk Sürümü (Frontier) ve Genesis Bloğu: Yoğun bir hazırlık döneminden sonra Ethereum ağı 30 Temmuz 2015’te hayata geçti. Frontier kod adlı bu ilk canlı sürümün genesis bloğu o gün üretildi ve Ethereum ağı üzerindeki ilk işlemler, ilk akıllı sözleşmeler gerçekleşmeye başladı. Başlangıçta 72 milyon ETH, ön satış katılımcıları ve Ethereum Vakfı için önceden oluşturulmuştu. Frontier sürümüyle Ethereum, dünyaya Turing-complete akıllı sözleşme platformunun çalıştığını kanıtlamış oldu.

• 4 Ekim 2015 – Blockchain’de İlk Müzik Yayını (Imogen Heap): İngiliz müzisyen Imogen Heap, 4 Ekim 2015’te “Tiny Human” adlı tekil parçasını Ethereum akıllı sözleşmesi aracılığıyla yayınlayarak bir ilke imza attı. Bu akıllı kontrat, şarkının telif haklarını ve gelir dağılımını doğrudan kontrol edecek şekilde tasarlanmıştı. Sanatçı, aracılara gerek kalmadan müziğin blockchain üzerinde adil ve şeffaf biçimde paylaşılabileceğini göstermiş oldu. Bu çalışma Ethereum’un sadece finans değil, sanat ve medya gibi alanlarda da devrim yapabileceğinin erken bir örneğiydi.

• 28 Ekim 2015 – Microsoft ve ConsenSys Ortaklığı: Yazılım devi Microsoft, Ethereum teknolojisine duyduğu güveni göstererek 28 Ekim 2015’te önemli bir ortaklığa gitti. Microsoft, Azure bulut platformunda “Blockchain-as-a-Service” (BaaS) sunmak için Ethereum odaklı yazılım şirketi ConsenSys ile iş birliği yaptığını duyurdu. Bu sayede Azure kullanıcıları, Ethereum blok zinciri üzerinde uygulama geliştirme, akıllı sözleşme dağıtma gibi imkanlara kolayca kavuşacaktı. Microsoft’un bu hamlesi kurumsal dünyada Ethereum’un ciddiyetini arttırdı.

• 8 Aralık 2015 – Microsoft’tan Ethereum Araçlarını Genişletme Hamlesi: Microsoft aynı yılın sonunda Ethereum desteğini derinleştireceğini açıkladı. 8 Aralık 2015’te şirket, Windows platformunda Ethereum istemcilerini çalıştırma ve geliştirme araçları sağlama planlarını duyurdu. Bu kapsamda C++ tabanlı Ethereum istemcisi ve Windows Server entegrasyonları gibi adımlar, Microsoft’un Ethereum ekosistemine yatırımının devam ettiğini gösteriyordu.

2016

• 28 Ocak 2016 – Ethereum, Litecoin’i Geride Bıraktı: Ethereum ağı sadece 6 ay içinde büyük ilerleme kaydetti. 28 Ocak 2016 civarında Ether’in piyasa değeri ilk kez Litecoin’i geçerek kripto paralar sıralamasında Bitcoin’in hemen arkasına, ikinci sıraya yükseldi. Bu dönemde Ethereum’un piyasa değeri yaklaşık $500 milyon seviyesindeydi. Ethereum’un büyüme hızını gösteren bu olay, altcoin’lerin yükseliş potansiyelini gözler önüne serdi.

• Şubat 2016 – Ukrayna’da Blok Zinciri ile Oylama Anlaşması: 2016 Şubat ayında Ukrayna’da bir grup milletvekili ve teknoloji kuruluşu, oylama ve seçim süreçlerinde blockchain kullanımını araştırmak üzere bir mutabakat imzaladı. E-Vox adlı platform üzerinden gerçekleştirilecek pilot projeyle, siyasi parti ön seçimleri, yerel seçimler ve online dilekçelerin Ethereum blok zinciri ile yürütülmesi planlandı. Bu girişim, Ethereum’un sadece finansal değil, demokratik süreçlerde de şeffaflık ve güvenlik sağlayabileceğine dair önemli bir adımdı.

• 14 Mart 2016 – Homestead Güncellemesi: Ethereum’un ilk büyük protokol güncellemesi olan Homestead, 14 Mart 2016’da blok 1,150,000’de başarıyla aktifleştirildi. Homestead ile ağdaki kimi deneysel özellikler kararlı hale getirildi ve ileride yapılacak sert çatallar için zemin oluşturuldu. Bu güncelleme, Ethereum’un beta (Frontier) aşamasından çıkarak daha olgun bir platforma evrilmesini sağladı.

• 1 Nisan 2016 – Vitalik’ten “Lizardcoin” Şakası: Ethereum’un geliştiricileri, blockchain camiasında mizah yapmaktan da geri kalmıyordu. 1 Nisan 2016’da (yani Nisan 1 şaka gününde) Vitalik Buterin, finans dünyasının elitleriyle birleşerek “Lizardcoin” adında sürreal bir proje başlattıklarını duyurduğunu açıkladı. R3 konsorsiyumu ile ortaklık gibi görünen bu haber tamamen bir Nisan Şakasıydı. Bu olay, topluluğun yüzünü güldürürken, Ethereum ekibinin espri anlayışını da ortaya koydu.

• 4 Nisan 2016 – Meksika’da İlk Ethereum Borsası (Bitso): Bitso adındaki Meksika kripto para borsası, 4 Nisan 2016’da platformunda Meksika pesosu karşılığında Ether alım satımına başladı. Bu adım sayesinde Latin Amerika’daki yatırımcılar, yerel para birimleriyle ETH ticareti yapma imkanına kavuştu. Ethereum’un küresel erişimini genişleten bu gelişme, bölgesel borsaların Ethereum’u benimsemesinin de önünü açtı.

• 11 Ağustos 2016 – İlk Zincir-Dışı Ethereum İşlemi: 2016 yazında bir grup geliştirici, Ethereum üzerinde ölçeklenebilirliği artıracak çözümler üzerinde çalışıyordu. 11 Ağustos 2016’da bir ekip, Kopenhag’dan Mumbai’ye Ether göndererek ilk off-chain (zincir-dışı) işlemi başarıyla gerçekleştirdiklerini duyurdu. Muhtemelen bir state channel (durum kanalı) prototipi kullanan bu işlem, Ethereum’da Lightning Network benzeri ikinci katman çözümlerin mümkün olabileceğini gösterdi.

• 26 Eylül 2016 – FirstBlood ICO (e-Spor Platformu): Merkeziyetsiz bir e-spor turnuva platformu olan FirstBlood, 26 Eylül 2016’da Ethereum üzerinde bir ICO gerçekleştirdi. Sadece birkaç dakikada yaklaşık $6 milyon fon toplayan FirstBlood, o tarihe dek en hızlı finanse olan projelerden biri oldu. Bu rekor hız, 2017’de patlayacak ICO furyasının ayak sesleriydi ve Ethereum’un token satışları için ne denli uygun bir zemin olduğunu kanıtladı.

2017

• 25 Nisan 2017 – Gnosis ICO’su (Dakikalar İçinde Milyonlar): Ethereum tabanlı tahmin piyasası platformu Gnosis, 25 Nisan 2017’de gerçekleştirdiği ICO ile sadece 10 dakika içinde $12 milyon fon toplamayı başardı. Bu inanılmaz hız, 2017 boyunca sık sık görülecek “anında tükenen ICO” trendinin habercisiydi. Gnosis projesinin bu hızlı satışı, Ethereum üzerindeki projelere yönelik yatırımcı iştahının ne kadar güçlü olduğunu gösteriyordu.

• 30 Mayıs 2017 – OKCoin Ethereum’u Listeledi: Çin’in önde gelen kripto para borsalarından OKCoin, 30 Mayıs 2017 itibarıyla platformunda Ethereum için para yatırma ve çekme işlemlerini resmen başlattı. Bu adımla birlikte Ethereum, Çin pazarına da güçlü bir giriş yapmış oldu. O döneme dek ağırlıklı Bitcoin ve Litecoin işlemleri sunan OKCoin’in Ethereum’u listelemesi, ETH’nin küresel likiditesini ve benimsenmesini daha da artırdı.

• 21 Haziran 2017 – Ethereum’da “Flash Crash”: 21 Haziran 2017’de Ethereum piyasası, GDAX (şimdiki Coinbase Pro) borsasında bir ani çakılma (flash crash) olayı yaşadı. Büyük bir satış emrinin tetiklediği zincirleme likidasyonlar sonucu ETH fiyatı birkaç saniyeliğine $320’dan $0.10’a kadar düştü. Elbette fiyat hızla toparlandı ancak bu olay, kripto piyasalarındaki aşırı oynaklığın ve stop-loss gibi mekanizmaların risklerini gözler önüne serdi. Şanslı bazı kullanıcılar, bu anlık düşüşte çok ucuza ETH alabildi.

2018

• 4 Ocak 2018 – Ethereum $1.000 Barajını Aştı: 2017 sonundaki kripto boğa piyasasının etkisiyle Ether fiyatı da hızla yükseldi. 4 Ocak 2018 tarihinde Ethereum fiyatı ilk defa $1.000 seviyesini aştı. Bu dönüm noktası, Ethereum’un piyasa değeri bakımından $100 milyar sınırına yaklaştığı günlere denk geldi. ETH’nin dört haneli fiyatlara ulaşması, Bitcoin dışında bir kripto para için ilk kez gerçekleşiyor ve Ethereum’un başarısını tasdikliyordu.

• 11 Haziran 2018 – Toplam Ether Arzı 100 Milyonu Geçti: 2018 ortalarında, çıkarılan toplam Ether miktarı önemli bir eşiği geçerek 100,000,000 ETH seviyesini aştı. Bu, dolaşımdaki Ether sayısının üç haneli milyon rakamlarına ulaştığı anlamına geliyor ve Ethereum ağının büyüklüğünü gösteriyordu. (Not: Ethereum enflasyonist bir modele sahip olduğu için arzı yıllar içinde artmaya devam ediyordu; ancak 2022’deki Merge güncellemesiyle enflasyon oranı düşmüştür.)

• 13 Aralık 2018 – Opera Tarayıcısında Ethereum Cüzdanı: Norveç merkezli popüler web tarayıcısı Opera, 13 Aralık 2018’de Android sürümüne entegre bir Ethereum cüzdanı eklediğini duyurdu. Opera’nın bu hamlesi sayesinde kullanıcılar doğrudan tarayıcı üzerinden Ether gönderip alabiliyor, ayrıca Ethereum tabanlı merkeziyetsiz uygulamaları (dApp) kolaylıkla kullanabiliyordu. Büyük bir ana akım tarayıcının kriptoyu entegre etmesi, Ethereum’un kullanım alanlarını genişleten önemli bir adımdı.

2019

• 24 Nisan 2019 – Samsung Kendi Ethereum Blockchain’ini Duyurdu: Güney Koreli teknoloji devi Samsung, 24 Nisan 2019’da kendi blockchain platformunu geliştirdiğini açıkladı ve bunun Ethereum tabanlı olabileceğine işaret etti. Samsung, akıllı telefonlarında kripto cüzdanlar sunmaya başlamış ve Blockchain Keystore adlı hizmetini duyurmuştu. Bu gelişme, kurumsal şirketlerin Ethereum teknolojisine duyduğu güveni göstermesi açısından önemliydi.

• 16 Eylül 2019 – BitPay Ethereum Desteğini Başlattı: Dünyanın en büyük kripto ödeme işlemcilerinden BitPay, 16 Eylül 2019’da platformunda Bitcoin dışında ilk kez Ethereum’u desteklemeye başladı. Bu sayede BitPay kullanan işletmeler, herhangi bir ek entegrasyona gerek kalmadan ödeme olarak Ether kabul edebilecekti. BitPay’in bu hamlesi, Ethereum’un ödeme aracı olarak da benimsendiğini ve Bitcoin’e alternatif güçlü bir dijital para olarak görüldüğünü gösterdi.

• 8 Ekim 2019 – UNICEF Kripto Fonu (Ethereum Desteğiyle): Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu UNICEF, 8 Ekim 2019’da UNICEF Cryptocurrency Fund adlı bir girişim başlattı. Bu fon, Bitcoin ve Ethereum gibi kripto paralarla bağış kabul edip bunları açıkça izlenebilir şekilde ihtiyaç projelerine dağıtmayı hedefliyordu. Ethereum Vakfı’nın da desteklediği bu yenilikçi fon sayesinde UNICEF, şeffaflık ve izlenebilirlik ilkelerini teknolojik düzeyde uygulamış oldu. Bu adım, global yardım kuruluşlarının bile Ethereum ağını kullanmaya başlamasının göstergesiydi.

2020

• 22 Ekim 2020 – PayPal Kripto Hizmeti (Bitcoin ile Birlikte Ethereum): Ödeme devi PayPal, 22 Ekim 2020’de platformunda seçili kripto paraların alım-satım ve saklama hizmetini başlattığını duyurdu. Bu hizmet kapsamında Ethereum da Bitcoin, Litecoin gibi diğer bazı kripto paralarla birlikte yer aldı. Milyonlarca kullanıcıya sahip PayPal’in Ethereum’u desteklemesi, kripto paraların ana akım finansal hizmetlere entegrasyonunun zirve noktalarından biri olarak görülüyor. Haberin etkisiyle hem Bitcoin hem Ether fiyatlarında o dönemde artışlar gözlemlendi.

Ethereum’un tarihçesi, Bitcoin’den sonra blok zinciri teknolojisinin ikinci büyük atılımı olarak tanımlanabilecek gelişmelerle dolu. 2021 ve sonrasında Ethereum, ölçekleme (Katman-2 çözümleri), Proof of Stake’e geçiş (The Merge) gibi daha pek çok önemli olaya imza attı. Yukarıda sıraladığımız 2013-2020 dönemi olayları ise Ethereum’un temellerini nasıl attığını ve dünya çapında nasıl benimsendiğini gösteren en çarpıcı örneklerdir.

Sonuç

Bitcoin ve Ethereum’un kronolojik dönüm noktaları, bizlere kripto para ekosisteminin ne denli hızlı ve dinamik evrildiğini gösteriyor. Bitcoin, finansal özgürlük idealiyle ortaya çıkıp yıllar içinde sayısız engeli aşarak bugün küresel bir değer deposu ve ödeme aracı haline geldi. Ethereum ise Bitcoin’in açtığı yolda inovasyonu bir adım ileri taşıyarak blok zincirini sadece para için değil, her türlü uygulama için bir platforma dönüştürdü. Bu iki proje etrafında oluşan kültür ve önemli günler takvimi, kriptonun sadece bir teknoloji değil aynı zamanda bir topluluk ve kültür hareketi olduğunu da kanıtlıyor. Gelecek yıllar, bu takvime eklenecek yeni Bitcoin ve Ethereum dönüm noktalarıyla şüphesiz daha da zenginleşecek.