Pectra Yükseltmesi Ethereum'un Ekosistemini Yeniden Şekillendirebilir mi?

Altcoinların Kralından Kurumsal Oyun Alanına Mı?

Pectra Hard Fork’un Arkaplanı

Kaynak: Coinpedia
Ethereum’un Pectra güncellemesi, 5 Mart’ta canlıya alındı. Prag ve Electra yükseltmelerini birleştiren bu sert çatal (hard fork), hem yürütme hem de uzlaşma katmanlarını geliştirmeyi amaçlıyor. Pectra, ETH staking deneyimini iyileştirmeyi, Katman 2 (L2) ölçeklenebilirliğini artırmayı ve toplamda 11 Ethereum İyileştirme Önerisi (EIP) ile ağın kapasitesini genişletmeyi hedefliyor.
Güncelleme süreci, ilk olarak 24 Şubat 2024’te Holesky testnet’inde başlatıldı. Holesky ve Sepolia test ağlarında yapılan başarılı testlerin ardından, Pectra’nın 8 Nisan 2024’te ana ağa dağıtılması planlanıyor.
Dencun yükseltmesinin ardından, Pectra’nın ölçeklenebilirlik, güvenlik ve kullanıcı deneyimine odaklanan çeşitli EIP’leri Ethereum ana ağına entegre etmesi bekleniyor (bkz. ethereum.org). Güncelleme iki aşamaya ayrılmış durumda:

Faz 1: 2025 Ortası

• L2 Blob Kapasitesinin İki Katına Çıkarılması: Blok başına blob sayısının 3’ten 6’ya yükseltilmesi, Katman 2 sıkışıklığını azaltarak işlem ücretlerini düşürmeyi hedefliyor.
• Hesap Soyutlama (Account Abstraction): Kullanıcıların gaz ücretlerini USDC veya DAI gibi sabit paralarla ödemesine imkân tanıyarak işlem esnekliğini artırıyor.
• Doğrulayıcı Staking Limit Artışı: Staking limiti 32 ETH’den 2.048 ETH’ye yükseltilerek, büyük yatırımcılar ve kurumsal doğrulayıcılar için daha ölçeklenebilir bir yapı sunuyor.

Faz 2: 2025 Sonu – 2026 Başlangıcı

• Verkle Ağaçları: Mevcut Merkle-Patricia ağaçlarının yerini alacak Verkle ağaçları, daha verimli veri depolama ve senkronizasyon imkânı sunacak.
• Peer Veri Erişilebilirlik Örnekleme (PeerDAS): Düğümlerin tüm veriyi tutmak zorunda kalmadan işlem verilerini doğrulamasını sağlayarak, Ethereum’un ölçeklenebilirliğini büyük ölçüde artıracak.

Pectra Güncellemesindeki Ana Ethereum İyileştirme Önerileri (EIP’ler)

Kaynak: Datawallet
Pectra güncellemesi, ölçeklenebilirlik, güvenlik, hesap soyutlama ve doğrulayıcı staking mekanizmalarını geliştirmeye yönelik 11 Ethereum İyileştirme Önerisi (EIP) içeriyor. Aşağıda, bu önerilerin öne çıkanları etkilerine göre özetlenmiştir (yorumlar araştırma perspektifine göre değişebilir):

1.EIP-7702 – Hesap Soyutlaması

• Tanım: Dışarıdan sahip olunan hesapların (EOA’lar), bazı akıllı sözleşme işlevlerini gerçekleştirmesini sağlar. Toplu işlemler ve gaz ücreti sponsorluğu mümkün hale gelir.
• Değerlendirme: Hesap soyutlama cüzdanları için büyük bir adım. Kullanıcı deneyimini geliştirir, özelleştirilebilir cüzdan davranışlarını mümkün kılar. (Bkz. ilgili EIP-7840)

2.EIP-7251 – Doğrulayıcı Staking Limiti Artışı

• Tanım: Maksimum staking limitini 32 ETH’den 2.048 ETH’ye çıkarır.
• Değerlendirme: Kurumsal doğrulayıcılar için uygunluk artar, ancak merkeziyet riski taşır. Perakende katılım için bariyer yükselir.

3.EIP-7002 – Çekim Mekanizması İyileştirmesi

• Tanım: Çekim işlemleri, yürütme katmanındaki adresler tarafından doğrudan tetiklenebilir hale gelir.
• Değerlendirme: Staking çekim süreci sadeleşir, teknik yük azalır.

4.EIP-6110 – Doğrulayıcı Aktivasyon Süresinin Azaltılması

• Tanım: Doğrulayıcı aktivasyon süresi yaklaşık 9 saatten 13 dakikaya düşer.
• Değerlendirme: Ağa katılım hızı artar, genel ağ verimliliği iyileşir.

5.EIP-7691 – Blok Boyutu Artışı

• Tanım: Blok boyutunu %50 artırarak daha fazla işlem kapasitesi sağlar.
• Değerlendirme: Özellikle yoğun dönemlerde tıkanıklık azaltılır, işlem hızı yükselir. (Bkz. EIP-7742)

6.EIP-7516 – MEV Şeffaflığı

• Tanım: Kullanıcı ve geliştiriciler için Maximum Extractable Value (MEV) hakkında daha fazla veri sağlar.
• Değerlendirme: Adaleti artırır, işlemlerdeki manipülasyon riskini azaltabilir.

7.EIP-7549 – Gaz Ücreti Optimizasyonu

• Tanım: Gaz ücret hesaplamalarını daha esnek ve stabilize edecek şekilde yeniden yapılandırır.
• Değerlendirme: Ücret öngörülebilirliği artar, kullanıcı deneyimi iyileşir.

8.EIP-7685 – Yönetişim Mekanizması İyileştirmesi

• Tanım: Ethereum yönetişim süreçlerini daha şeffaf ve merkeziyetsiz hale getirir.
• Değerlendirme: Topluluk odaklı karar alma süreçleri hızlanabilir.

9.EIP-7021 – Doğrulayıcı Cezalandırma Sistemi

• Tanım: Kötü niyetli doğrulayıcılar için daha adil ve dengeli ceza mekanizması sunar.
• Değerlendirme: Yüksek staking limitine karşı denge sağlar, güvenliği artırır.

10.EIP-7683 – Akıllı Sözleşme Performans İyileştirmesi

• Tanım: Gaz verimliliği artırılarak işlem maliyetleri düşürülür.
• Değerlendirme: DeFi uygulamaları için daha düşük maliyetli ve daha hızlı işlemler sunar.

11.EIP-6123 – Zincirler Arası Uyum

• Tanım: Ethereum’un diğer zincirlerle daha kolay etkileşim kurmasını sağlar.
• Değerlendirme: Zincirler arası işlem geçişleri daha sorunsuz hale gelir, Ethereum’un köprü rolü güçlenir.

Pectra’nın Çift Katmanlı Yükseltmesi

Kaynak: Cryptoticker
Pectra, Ethereum’un yürütme ve konsensüs (onay) katmanlarını aynı anda güncelleyerek geçmişte yaşanan senkronizasyon sorunlarını önlemeyi hedefliyor. Bu çift katmanlı yaklaşım, Prag (yürütme katmanı) ve Electra (konsensüs katmanı) güncellemelerini tek bir çatı altında birleştiriyor.
Katmanlar Ne İşe Yarar?

• Yürütme Katmanı (Prag): Kullanıcı işlemlerini işler, akıllı sözleşmeleri çalıştırır ve ağın durumunu günceller. DApp’ler ve akıllı sözleşmelerin çalıştığı temel alan burasıdır.
• Konsensüs Katmanı (Electra): Proof-of-Stake (PoS) sistemiyle blok üretimini yönetir, doğrulayıcıları koordine eder ve ağın bütünlüğünü sağlar. Güvenlik ve zincir tutarlılığı bu katmanın sorumluluğundadır.

Katman Modifikasyonları Gerektiren Dikkate Değer EIP’ler

Konsensüs (Onay) Katmanını etkileyen EIP’ler:

• EIP-6110
• EIP-7002
• EIP-7251
• EIP-7549
• EIP-7685
• EIP-7691

Yürütme Katmanını etkileyen EIP’ler:

• EIP-2537
• EIP-2935
• EIP-6110
• EIP-7002
• EIP-7623
• EIP-7685
• EIP-7702
• EIP-7840

Pectra’daki Diğer Kritik EIP’ler

EIP-7623 – Zincirler Arası Mesajlaşma İyileştirmesi

• Amaç: Cross-chain mesaj işleme sürecini daha verimli ve güvenli hâle getirmek.
• Önemi: Pectra ağı içi verimliliğe odaklansa da, EIP-7623 zincirler arası iletişimde Ethereum’un etkileşim kabiliyetini artırmayı hedefliyor. Bu özellikle L2’ler ve diğer blokzincirlerle birlikte çalışan uygulamalar için kritik.

EIP-2537 – BLS12-381 Eğrisi Desteği

• Amaç: Sıfır bilgi kanıtları (ZKP) ve şifreleme işlemleri için gerekli olan BLS12-381 eğrisi operasyonlarını desteklemek.
• Önemi: Gizlilik odaklı uygulamaları ve kriptografik doğrulamaları güçlendirir. Bu, Pectra’nın staking ve işlem ölçeklendirme dışındaki alanlara da katkı sunduğunu gösterir.

EIP-2935 – Doğrulayıcı Kurtarma Mekanizması

• Amaç: Doğrulayıcıların statülerini kaybettikten sonra yeniden etkinleşmelerine olanak tanıyan esnek bir yapı sağlamak.
• Önemi: EIP-7251 ve EIP-7021 gibi staking limitleri ve ceza sistemleriyle birlikte çalışarak, doğrulayıcıların ağa geri kazandırılmasını kolaylaştırır.

Pectra’nın Ethereum ve Kripto Piyasa Üzerindeki Etkisi

Kaynak: Voice of Crypto

DApp’ler Üzerindeki Etki

Pectra hard fork’u, sıradan cüzdanlara akıllı sözleşme işlevselliği kazandırarak geliştirme sürecini basitleştiriyor ve uygulama alanlarını genişletiyor. Sosyal kurtarma ve toplu işlem desteği gibi özellikler sayesinde, daha kullanıcı dostu DApp’lerin geliştirilmesi mümkün hale geliyor. Bu da DeFi, GameFi ve diğer sektörlerdeki dağıtılmış uygulamaların güvenilirliğini ve verimliliğini artırıyor.
Ancak Ethereum, Katman 2 (L2) zincirlerin “parazit” etkisiyle karşı karşıya. L2’ler, DeFi faaliyetlerinin önemli bir kısmını kendi zincirlerine çekerek ana ağ üzerindeki işlem ücretlerinin düşmesine ve ETH enflasyon oranının artmasına neden oluyor. L2’ler teknik olarak Ethereum’un bir parçası olsa da, merkezi sequencer yapıları ve bağımsız ekonomik modelleri, Ethereum’un uzun vadeli değer önerisi hakkında soru işaretleri yaratıyor.

Ethereum’un Uzun Vadeli Değeri

Birçok ETH sahibi, fiyat performansı açısından hayal kırıklığı yaşıyor. Bu nedenle bazıları, Pectra’yı oyun değiştirici olarak görüyor—özellikle staking iyileştirmeleri ve L2 ölçeklenebilirliği açısından. Pectra’nın getirdiği başlıca avantajlar şunlar:

• Daha esnek cüzdan işlemleri, toplu işlem desteği ve sponsorlu gaz ücretleri
• Daha yüksek doğrulayıcı staking limiti, daha hızlı çekim ve katılım
• Artan blok kapasitesiyle daha hızlı işlem ve daha stabil gaz ücretleri

Bu gelişmeler, MEV şeffaflığını artırabilir, işlem maliyetlerini azaltabilir ve Ethereum’u kurumsal yatırımcılar için daha cazip hale getirebilir. Ancak Pectra, Ethereum’un uzun süredir çözemediği “parçalanma” sorununa doğrudan çözüm sunmuyor.

Solana Faktörü

Solana’nın yükselişi; yüksek işlem hızı, düşük maliyet ve ABD merkezli kurumsal sermaye desteğiyle gerçekleşiyor. Solana’nın monolitik yapısı sayesinde likidite tek bir zincirde yoğunlaşıyor. Buna karşın Ethereum, L2’lere dağılmış bir yapı içerisinde çalışıyor ve bu da likidite ve inovasyon açısından parçalanma yaratıyor. Bu durum, monolitik zincir modelini giderek daha cazip hale getiriyor.
Buna rağmen Ethereum’un en büyük avantajı, hâlâ DeFi alanındaki tartışmasız liderliğidir.

Merkezsizlikte Bir Uzlaşma Mı?

Pectra’nın sunduğu en önemli güncellemelerden biri olan EIP-7251, hem fırsat hem de risk barındırıyor:

• Avantaj: Daha büyük doğrulayıcı havuzlarına izin vererek staking operasyonlarının verimliliğini artırır ve ağın işlem yükünü azaltır.
• Dezavantaj: Staking’e katılımı kurumsallaştırır ve ağ üzerindeki merkeziyetsiz yapıyı zayıflatabilir.

Soru şu: Ethereum, bu yeni staking eşiğini kullanarak Solana ve Sui gibi zincirlerin çektiği kurumsal ilgiyi kendine çekebilir mi?
Bu bağlamda Ethereum, “imkansız üçleme”nin (trilemma) yeni bir versiyonuyla karşı karşıya:

• Anlatı gücü
• Merkezi fiyat kontrolü
• Merkeziyetsiz PoS yapısı

Bu üçlü arasında denge kurmak, Ethereum’un en büyük stratejik mücadelesi olacak.

Ethereum’ın Kuzey Yıldızı Nerede?

Ethereum’un yönü belirsizleşmiş durumda. ETH arzı parçalanmış halde büyümeye devam ediyor, DeFi etkinliği ise L2 zincirlere kaymış durumda. Ana ağın işlem gelirinde ciddi düşüşler yaşanıyor çünkü:

• Base: Gelirini Coinbase’e aktarıyor
• Arbitrum: Kârını Arbitrum DAO’ya yönlendiriyor
• Ethereum Ana Ağı: Bu değeri yakalayamıyor

Diğer zincirler güçlü anlatılara sahip:

• Bitcoin \= Dijital Altın
• Solana \= Zincir Üzerindeki Nasdaq
• AI Zincirleri \= Geleceğin Oyun Alanı

Solana, DeFAI ve AI Agent anlatılarıyla ETH karşısında değer kazanıyor. Metis gibi projeler, AI odaklı blokzincir kimliğiyle bu alana dahil oluyor.

Stake Getirisi Eksikliği

• Bitcoin ETF’lerinin aksine, mevcut Ethereum ETF’leri staking ödülleri sunmuyor.
• Bu durum, ETF yoluyla ETH tutan yatırımcıların yaklaşık %3,5 yıllık staking getirisini kaçırdığı anlamına geliyor.
• Üstelik yatırımcılar, bu getiriden mahrum kalmanın yanı sıra ETF yönetim ücretlerine katlanıyor ve DeFi üzerindeki potansiyel getiri fırsatlarına da erişemiyor.

Kurumsal Uyum Eksikliği

• Ethereum’un güçlü merkeziyetsiz yapısı, Wall Street’in alıştığı hakimiyet ve kontrol mekanizmalarıyla çelişiyor.
• Bitcoin, “dijital altın” anlatısıyla geleneksel finans çevreleri tarafından daha kolay benimsenirken, Ethereum’un temel değeri hâlâ tam olarak anlaşılmış değil.
• Kurumsal yatırımcılar genellikle Ethereum’a doğrudan ETH tutarak değil, stablecoin’ler veya DeFi protokolleri aracılığıyla dolaylı yoldan katılım sağlıyor.

Pectra güncellemesiyle gelen 2.048 ETH’lik staking limiti, kurumsal düzeyde katılımın önünü açabilir. Bu durum, Ethereum’un RWA (gerçek dünya varlıkları) entegrasyonlarıyla birlikte daha fazla kurumsal sermaye çekmesini mümkün kılabilir.
Ethereum için kısa vadeli “Kuzey Yıldızı” belki de staking tabanlı ETF’lerdir. Bu tür ürünler, ETH’nin anlatısını bir adım öteye taşıyabilir—Bitcoin’in “stratejik rezerv” konumuna benzer bir rol üstlenmesini sağlayabilir.

Yasal Uyarı

Bu makale, YBB Capital kaynağından alıntılanmıştır. İçeriğin tüm telif hakları yazarı Ac-Core’a aittir. Telif haklarına ilişkin sorularınız için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
Bu içerik yalnızca bilgilendirme amacı taşımaktadır ve yazarın kişisel görüşlerini yansıtır. Gate.TR’nin resmi görüşlerini yansıtmamaktadır. İçerikte yer alan marka, kurum, kuruluş veya kişilerle Gate.TR’nin herhangi bir ilişkisi bulunmamaktadır.
Bu içerik, yatırım tavsiyesi niteliğinde değildir. Dijital varlık alım-satımını teşvik etmeyi amaçlamaz, yalnızca bilgilendirme amaçlıdır.
Kripto varlıklar yüksek risk içerir ve ciddi fiyat dalgalanmalarına maruz kalabilir. Yatırım kararı vermeden önce kendi finansal durumunuzu değerlendirmeli ve kararınızı bağımsız olarak vermelisiniz.
Makalede yer alan veriler ve grafikler yalnızca genel bilgilendirme amacıyla sunulmuştur. Tüm içerikler özenle hazırlanmış olsa da, olası hata veya eksikliklerden dolayı sorumluluk kabul edilmez.
Gate Akademi ekibi bu içeriği farklı dillere çevirebilir. Hiçbir çeviri makale; kopyalanamaz, çoğaltılamaz veya izinsiz dağıtılamaz.